Trashëgimia Arkitekturale
Trashëgimia arkitekturore përfshinë të gjitha veprat ndërtimore, të ngritura prej dorës së njeriut apo në proces kronologjik ato të përshtatura në mjedisin natyror, për t'u shfrytëzuar për banim dhe funksione tjera. Këto vepra në cilësinë e monumentit mund të jenë të në gjendje të shfrytëzueshme apo rrënoje. Në përgjithësi janë ato të cilat kanë dalë në dritë nga gërmimet arkeologjike.
Vendbanimet dhe lokalitetet më reprezentative: vendbanimi shumështresor i Vlashnjës, lokaliteti i Runikut, lokaliteti i Varoshit, lokaliteti i Reshtanit, lokaliteti i Bardhoshit, lokaliteti i Tjerrtores, lokaliteti i Fafos, nekropoli i tumave të Bokës së Përqevës, nekropoli tumular i Ponoshecit, nekropoli i Llashticës, lokaliteti i Banjë së Pejës, Municipum DD, Lokaliteti Statio Vindenis, Municipium Ulpiana, lokaliteti i Vrellës, lokaliteti i Dersnikut, Kështjella e Keqekollës, Kalaja e Prizrenit, Qyteti mesjetar i Novobërdës dhe shumë të tjera.
Kroi i Perollëve
Kroi i familjes Perolli gjendet në oborr të shtëpisë, në veri të zonës historike të Prizrenit. Në bazë të mbishkrimit të gdhendur në gurin ballor është ndërtuar në vitin 1846, nga Fejzullah Spahiu, i biri i Shuaip Pashë Spahiut, udhëheqës i Degës së Prizrenit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Prej kohës kur është ndërtuar e deri më sot ka shërbyer si krua familjar. Kroi përbëhet nga dy pjesë kryesore: vaska e punuar nga guri mermer i bardhë, në formë ovale, e cila karakterizohet për linj ...
Kroi i Qor Agës
Kroi i Qor Agës gjendet në zonën historike të Prizrenit, në kuadër të kompleksit të Xhamisë së Haxhi Ramadanit (Qor Agës). Periudha e ndërtimit dhe ndërtuesi nuk janë të njohura deri më tani. Pasi që është i mbështetur në murin rrethues të xhamisë në popull njihet si Kroi i Qor Agës. Duke u bazuar në analogjinë me krojet publike të ndërtuara në Prizren, formën, materialet dhe teknikat e ndërtimit supozohet se edhe ky krua daton nga fundi i shek. XIX. Kroi prej kohës kur është ndërtuar e deri ...
Kroi i Shatërvanit
Në Zonën Historike të Prizrenit, në afërsi të Xhamisë së Sinan Pashës gjendet kroi i “Shatërvanit”. Supozohet se është ndërtuar në shek. XVII (pas ndërtimit të xhamisë së Sinan Pashës ). Baza e kroit është në formë katrore me gur të latuar nga mermeri me ngjyrë të përhimtë, pjesa e sipërme ka formën e tetëkëndëshit. Pipëzat e ujit gjenden në katër anët e kroit në lartësi prej 1 m. Pjesa e sipërme është në formë të tetëkëndëshit, e zbukuruar me ornamente gjeometrike. Guacat për përcjelljen e ujit ...
Kroi i vjetër
Kroi i gurit, ndryshe i quajtur edhe si Kroi i Haxhive, gjendet në pjesën jugperëndimore të qendrës së vjetër të Rahovecit. Në bazë të mbishkrimit në gjuhën osmane, është ndërtuar në vitin 1813. Kroi prej kohës kur është ndërtuar e deri më sot shërben si krua publik i lagjes, për furnizim të banorëve dhe kalimtarëve me ujë të pijshëm. Uji në krua vjen me rënie të lirë nga burimi Zhdrella. Kroi i takon tipit të krojeve të mbështetura të cilat janë ndërtuar kryesisht në kënd të rrugëve. Ka një t ...
Kulla e Ahmet Islamit
Kulla gjendet në fshatin Dujakë të Gjakovës dhe është ndërtuar në shekullin XIX. Kulla është tipike e Rrafshit të Dukagjinit, që do të thotë se ka shërbyer për banim dhe fortifikim. Stili i ndërtimit është tradicional. Kjo kullë përbëhet nga dy etazhe, përdhesja që ka shërbyer për bagëti, si ahur, dhe kati i parë që në popull njihet si kati i robnisë, gjegjësisht i familjarëve. Kati i parë i kullës përbëhet nga oda e burrave me vatër brenda dhe abdes-hanen në korridor. Kulla është ndërtuar nga ...
Kulla e Ali Bajraktarit
Kulla e Ali Bajraktarit Në qendër të fshatit Vranoc , në kuadër të kompleksit të kullave gjendet kulla e atdhetarit të çështjes kombëtare shqiptare Ali Bajraktarit, e cila daton nga gjysma e dytë e shek. XVIII. Ky ndërtim trekatësh (sipas njehsimit popullor) pos vlerës arkitektonike, etnografike posedon edhe rëndësi të veçantë historike. Ndërtimi është realizuar me gurë të latuar, gur lumor të lidhur me llaç dhe me dru. Me kulm nga konstruksioni i drurit, çati katërujore mbuluar me t ...
Kulla e Asllan Tupellës
Në lagjen e “Tupellëve” të fshatit Kçiq i Vogël, komuna e Mitrovicës, gjendet kulla (sipas njësimit në popull) e Asllan Tupellës. Sipas të dhënave të marra nga Ferat Asllan Tupella (1947) thuhet se kullën e ka ndërtuar Ahmet Tupella (babai i Asllanit), në gjysmën e dytë të shek. XIX. Kulla me etazhe P+1 ka funksion banimi. Ka shërbyer si shkollë për edukimin dhe arsimimin e brezave. Kati përdhese ka shërbyer si mësonjëtore. Hapësira e katit është e pandarë në krahasim me kullat e tjera. Më ...
Kulla e Astrit Tahsum Kryeziut
Kulla e Astrit Tahsum Kryeziut gjendet në kompleksin e quajtur ”Bregu i Sarajeve”, në bërthamën e “Çarshisë së Madhe”, e ndërtuar rreth shek. XVIII-XIX. Gjatë themelimit të qytetit të Gjakovës, pas ndërtimit të disa objekteve vitale, ka filluar ndërtimi i kompleksit ”Bregu i Sarajeve”, gjatë shek. XVII-XVIII. Në këtë kompleks kanë qenë tri kulla të vjetra përballë kullës së Tahsum Kryeziut, të cilat janë shkatërruar gjatë luftërave ballkanike (1910-1912). Kullat e shkatërruara fillimisht kanë lu ...
Kulla e Avdullah Pashë Drenit
Kulla e Avdullah Pashë Drenit gjendet në hyrje të Çarshisë së Madhe, në afërsi të cilës ndodhen edhe Lapidari i Lidhjes së Prizrenit, Teqeja e Sheh Eminit, Shtëpia e Sulejman Vokshit, Kulla e Koshit, Varri i Maxharr Pashës, që përbëjnë një ansambël të çmuar të trashëgimisë kulturore. Kjo kullë supozohet të jetë ndërtuar në vitin 1790 dhe ka shërbyer si shtëpi banimi dhe fortifikatë (këtë e dëshmon numri i madh i frenxhive në të tre katet e kullës). Kulla simbolizon një ndër ngjarjet më të rëndë ...
Kulla e Avdurrahman Kajtazit
Kulla e Avdurrahman Ramë Kajtazit – Lubovë, Istog Në fshatin Lubovë të Istogut, përkatësisht në Lagjen e Kajtazëve në kuadër të kullave gjendet kulla e Avdurrahman Ramë Kajtazit, që si ndërtim u realizua nga mjeshtrit shqiptarë vendor dhe dibran në fillim të shekullit XIX –të. Kulla ka qenë e njohur si jatak, vendqëndrim i shumë patriotëve të kësaj ane, si dhe shumë figurave historike si: Haxhi Zeka, Azem Galica, etj. të cilët mbanin tubime historike për rezistencën shqiptare ndaj ...