Trashëgimia Arkitekturale
Trashëgimia arkitekturore përfshinë të gjitha veprat ndërtimore, të ngritura prej dorës së njeriut apo në proces kronologjik ato të përshtatura në mjedisin natyror, për t'u shfrytëzuar për banim dhe funksione tjera. Këto vepra në cilësinë e monumentit mund të jenë të në gjendje të shfrytëzueshme apo rrënoje. Në përgjithësi janë ato të cilat kanë dalë në dritë nga gërmimet arkeologjike.
Vendbanimet dhe lokalitetet më reprezentative: vendbanimi shumështresor i Vlashnjës, lokaliteti i Runikut, lokaliteti i Varoshit, lokaliteti i Reshtanit, lokaliteti i Bardhoshit, lokaliteti i Tjerrtores, lokaliteti i Fafos, nekropoli i tumave të Bokës së Përqevës, nekropoli tumular i Ponoshecit, nekropoli i Llashticës, lokaliteti i Banjë së Pejës, Municipum DD, Lokaliteti Statio Vindenis, Municipium Ulpiana, lokaliteti i Vrellës, lokaliteti i Dersnikut, Kështjella e Keqekollës, Kalaja e Prizrenit, Qyteti mesjetar i Novobërdës dhe shumë të tjera.
Xhamia në Vllahi
Në fshatin Vllahi, i cili ndodhet 20 kilometra në veri të Mitrovicës, gjendet xhamia e Vllahisë. Me përhapjen e fesë islame filloi të paraqitet edhe kultura dhe arti islam. Në arkitekturën e xhamive arti islam ishte mjeti kryesor shprehës. Çdo shprehje artistike e realizuar si në konstruksion ashtu edhe në elemente funksionale kishte edhe karakter artistik. Xhamia e fshatit Vllahi është ndërtuar në shek. XIX nga donatori Hajzer Vllahija. Xhamia është në funksion dhe është mjaft e freku ...
Xhamia në Syriganë
Xhamia e Syriganës – Syriganë, Skenderaj Xhamia e Syriganës ndodhet mes lagjeve “Kamberaj” dhe “Kajtazi” që shtrihen përgjatë luginës së lumit Gujafq. Xhamia u ndërtua në vitin 1825 me iniciativën e xhematit të fshatit Syriganë dhe lagjes “Loshaj”. Prona në të cilën është ndërtuar xhamia ka qenë pronë shoqërore, tani është pronar KBI-Skenderaj. Xhamia gjithnjë ka pasur funksionin e objektit sakral. Gjatë luftës së fundit të vitit 1998/1999 xhamia ka pësuar dëmtime. Ajo është e ndërtuar krye ...
Xhamia në Meshinë
Në fshatin Meshinë, komuna e Dardanës, gjendet xhamia e fshatit Meshinë. Është ndërtuar në vitin 1886. Xhamia ka bazë drejtkëndëshe, të mbuluar me kulm katërujor. I ka dy etazhe. Karakterizohet me minaren nga druri, që konsiderohet si shembull i rrallë dhe unik në rajon. Ndërtesa ka tetë dritare, me korniza druri. Dera hyrëse është metalike dhe është vendosur më vonë. Sallës së lutjeve i prinë hajati, në të cilin ndodhen shkallët për të hipur në mahvil, nga i cili hyhet në minaren e drurit në ...
Xhamia në fshatin Verbicë e Zhegocit
Fshati Verbicë e Zhegocit shtrihet rreth 22 km në veriperëndim të Gjilanit. Është vendbanim kodrinoro – malor, përbëhet prej 11 lagjesh që janë mjaftë larg njëra prej tjetrës. Në fshatin Verbicë e Zhegocit gjendet Xhamia e Verbicës. Kjo xhami, sipas shënimeve të Institutit për Mbrojtjen e Monumenteve të Kosovës, është ndërtuar në vitin 1877. Xhamia i ka dy etazhe: përdhesen dhe katin e parë. Në pjesën hyrëse ka edhe çardakun të punuar me dru. Kulmi i saj është katërujës. E veçantë e kësaj xh ...
Xhamia në fshatin Pidiç
Në fshatin Pidiç, komuna e Gjilanit, gjendet Xhamia e Pidiçit. Xhamia e fshatit Pidiç supozohet se është ndërtuar në vitin e largët 1645. Është xhamia e tretë me radhë e ndërtuar në komunën e Gjilanit, pas asaj të Mireshit (1526) dhe asaj të Pogragjës (1625). Në të vërtetë, objekti i tanishëm, sipas dëshmive dhe gojëdhënave, është ndërtuar mbi bazën e xhamisë së vjetër dhe besohet se mund t’i ketë mbi 200 vite. Ndërtesa është dykatëshe dhe nuk ka minare, pra i takon tipit lokal të xhamive. Kj ...
Xhamia e Xhylfahatunit
Xhamia e Gjylfatynit Xhamia e Gjylfatynit ndodhet në lagjen Karagaqi në Pejë. Si objekt sakral islam është ndërtuar në periudhën e sundimit osman. Emri i kësaj xhamie ndërlidhet me legjendën mbi një grua me emrin Gjylfatyn. Të dhënat për ngritjen e saj lëvizin në kohë. Sipas Ayverdit kjo xhami në literaturën Osmane është e regjistruar me emrin Xhamia Gylfem Hatun ( Libri 757, fq. 11-12). Por nëse marrim parasysh regjistrimet në librin 757 Evkaf Kuyyudi Kadimesi , ndërtimi i kësaj Xha ...
Xhamia e Terzi-Mëhallës
Xhamia gjendet në lagjen e “Terzive”, në kryqëzimin e rrugës kryesore dhe të asaj anësore me pjesën ballore të orientuar kah veriperëndimi. Bazuar në dokumente të ndryshme xhamia quhet xhamia e Terzi Memit, Terzi Memishit dhe Terzi MehmetBeut, ndërsa në popull njihet si Xhamia e Terzi- Mëhallës. Sipas mbishkrimit në derën hyrëse, e shkruar në gjuhën arabe, xhamia është ndërtuar në shekullin XVIII, saktësisht në vitin 1721 nga Terzi Memishi. Pjesa e hajatit të xhamisë është rindërtuar në fund ...
Xhamia e Terxhyman Iskenderit
Xhamia e Terxhyman Iskender Beut gjendet në pjesën verilindore të Prizrenit. Në mungesë të mbishkrimit, nuk dihet data e saktë e ndërtimit të xhamisë. Duke u bazuar në dokumentet e vjetra besohet se ajo është ndërtuar para vitit 1795 nga ana e Terxhyman Iskender Beut, i cili ka ardhur në Prizren nga Horosani. Iskender Beu ka qenë njeri i arsimuar dhe ushtarak me gradë të lartë (Su-Bashi) dhe ka qenë në kontakt me diplomatë të huaj. Ai ka qenë edhe përkthyes prej nga ka marrë nofkën "terxhyman". ...
Xhamia e Suziut
Suzi Efendiu është një ndër poetët më të vjetër të këtyre trevave. Nuk dihet data as vendi i saktë i lindjes por dihet se në pjesën më të madhe të jetës ka punuar dhe vepruar në Prizren, ku edhe ka vdekur në vitin 1524/5. Në bregun jugor të Lumbardhit, në perëndim të Zonës Historike të Prizrenit, ka ndërtuar kompleksin me xhami, një shkollë me bibliotekë, një çeshme, kanal për ujitjen e fushave dhe një urë prej gurit. Për nder të tij edhe kjo lagje thirrej “Lagjja e Suziut”. Emri i saktë i Suzi ...
Xhamia e Sllatinës së Epërme
Në fshatin Sllatinë e Epërme, 25 km në jug-perëndim të Gjilanit, gjendet një xhami e ndërtuar në vitet e para të shek. XX. Nga mbishkrimi mbi derën hyrëse të xhamisë, viti i ndërtimit të xhamisë shënon viti 1321-1325 sipas kalendarit të Hixhrit, që përkon me vitet 1905-1907. Xhamia është ndërtuar me iniciativë të Emin Agës, vendës i Sllatinës, nga dymbëdhjetë mjeshtër dibranë. Xhamia ka planimetri drejtkëndëshe, e ndërtuar kryesisht nga guri. Kulmi është katërujës, i mbuluar me tjegulla argjil ...