Xhamia në fshatin Pidiç
Statusi
Lloji i Mbrojtjes: Nën mbrojtje të përkohshme Data e Mbrojtjes: Tetor 2012
Lloji i Mbrojtjes: Nën mbrojtje të përkohshme Data e Mbrojtjes: 01.10.2014
Lloji i Mbrojtjes: Nën mbrojtje të përkohshme Data e Mbrojtjes: 09.10.2015
Lloji i Mbrojtjes: Nën mbrojtje të përkohshme Data e Mbrojtjes: 2021
Lloji i Mbrojtjes: Nën mbrojtje të përkohshme Data e Mbrojtjes: 2021
Historiku
Në fshatin Pidiç, komuna e Gjilanit, gjendet Xhamia e Pidiçit. Xhamia e fshatit Pidiç supozohet se është ndërtuar në vitin e largët 1645. Është xhamia e tretë me radhë e ndërtuar në komunën e Gjilanit, pas asaj të Mireshit (1526) dhe asaj të Pogragjës (1625). Në të vërtetë, objekti i tanishëm, sipas dëshmive dhe gojëdhënave, është ndërtuar mbi bazën e xhamisë së vjetër dhe besohet se mund t’i ketë mbi 200 vite. Ndërtesa është dykatëshe dhe nuk ka minare, pra i takon tipit lokal të xhamive. Kjo xhami u ndërtua nga vendësit për dallim nga xhamitë e mëdha që sipas dëshmive ndërtoheshin nga pushteti otoman. Ndërtimi fillestar është realizuar me gurë, hatulla prej druri e llaç balte, ndërsa më vonë, kah viti 1965, është bërë rinovimi i saj duke, iu shtuar një paradhomë e punuar me blloqe argjile dhe betonarme. Për muratimin e objektit, veç gurëve porozë të marrë aty afër, tek vendi i quajtur “Vrella”, janë përdorur edhe gurë të lumit, i cili kalon skaj fshatit. Hapjet e dritareve dhe të dyerve janë të vjetra, ndërsa dritaret janë vendosur më vonë. Dritaret në përdhese i ka katrore, ndërsa në katin e parë harkore. Kulmin e ka katërujor të mbuluar me tjegulla të reja. Muri prej guri ka një gjerësi prej 80 cm dhe është i lidhur me llaç balte. Për përforcim të tij janë përdorur tri rende hatullash horizontale. Xhamia ka një sipërfaqe katërkëndëshe: 11.20 x 7.70 m, ndërsa aneksi i shtuar ka një sipërfaqe prej 2.40 x 7.70 m. Në sallën e lutjeve ndodhet mihrabi, minberi dhe mahvili. Mungon qyrsi, i cili ishte zëvendësuar me një ballkon të dalë në rrethojën e mahvilit që ka shërbyer për myezinin. Mahvili është i punuar nga druri, me shtylla vertikale dhe horizontale, e këto të fundit janë të mbuluara me dërrasa. Rrethoja e mahvilit është punuar nga dërrasat gjithashtu. Shtyllat vertikale kanë edhe kapitele, dhe kanë një stil të veçantë të gdhendjes. Kjo xhami për vite të tëra i ka shërbyer bashkisë lokale të fshatrave Pidiç, Shurdhan, Çelik, Isufaj, Goden e më gjerë. Në vitin 2014, xhemati i kësaj xhamie me vetëkontribut ka ndërtuar një xhami të re, ndërsa e vjetra ka mbetur siç ka qenë, por pa interesim për të. Opinion i ekipit te reivleresimit te vitit 2021: Xhamia në fshatin Pidiç, komuna e Gjilanit, sipas ekipit vlerësues duhet të mbetet pjesë e LTKMP. Përveç vlerave shpirtërore dhe vjetërsisë që bartë në vete, xhamia ka një arkitekturë të veçantë të punimit dhe se i takon tipit të xhamive lokale pa minare.
