Trashëgimia Arkitekturale
Trashëgimia arkitekturore përfshinë të gjitha veprat ndërtimore, të ngritura prej dorës së njeriut apo në proces kronologjik ato të përshtatura në mjedisin natyror, për t'u shfrytëzuar për banim dhe funksione tjera. Këto vepra në cilësinë e monumentit mund të jenë të në gjendje të shfrytëzueshme apo rrënoje. Në përgjithësi janë ato të cilat kanë dalë në dritë nga gërmimet arkeologjike.
Vendbanimet dhe lokalitetet më reprezentative: vendbanimi shumështresor i Vlashnjës, lokaliteti i Runikut, lokaliteti i Varoshit, lokaliteti i Reshtanit, lokaliteti i Bardhoshit, lokaliteti i Tjerrtores, lokaliteti i Fafos, nekropoli i tumave të Bokës së Përqevës, nekropoli tumular i Ponoshecit, nekropoli i Llashticës, lokaliteti i Banjë së Pejës, Municipum DD, Lokaliteti Statio Vindenis, Municipium Ulpiana, lokaliteti i Vrellës, lokaliteti i Dersnikut, Kështjella e Keqekollës, Kalaja e Prizrenit, Qyteti mesjetar i Novobërdës dhe shumë të tjera.
Kompleksi i mullirit të Haxhi Zekës
Kompleksi i Mullirit të Haxhi Zekës Në pjesën veriore të qytetit, në afërsi të tregut të vjetër, gjendet Kompleksi i Mullirit të Haxhi Zekës i ndërtuar në gjysmën e dytë të shek. XIX nga atdhetari Haxhi Zeka, i cili kompleksin e ndërtoj si një tërësi urbane bashkëkohore. Si rrjedhojë në saje të ndikimit perëndimor në arkitekturë kemi eklektizëm (sintezë të elementeve perëndimore, lindore dhe lokale). Në aspektin kompozicional kompleksin e përbënin gjashtë objekteve përcjellëse; mulli ...
Kompleksi i Teqesë Sinani
Kompleksi i Teqesë Sinani gjendet në pjesën jugperëndimore të Prizrenit, në lagjen e “Terzinjve”. Teqeja e tarikatit Sinani është themeluar nga sheh Ali Efendi Rexhep Koro në vitin 1768, ndërsa pasuesit e tij ishin Sheh Mahmudi, Sheh Aliu, Sheh Ganiu, Sheh Hysejini dhe Sheh Abdyrrahimi. Kompleksi shtrihet në një sipërfaqe rreth 22 ari, ku në pjesën perëndimore gjenden rrënojat e teqesë me semahanen – sallën e lutjeve, hajatin dhe mutfakun – kuzhinën, kurse në anën lindore gjendet tyrbja dhe v ...
Kompleksi Monumental i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit
Kompleksi i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, si tërësi urbane-arkitektonike në aspektin hapësinor është vendosur në bërthamën e vjetër të qytetit dhe ka vlerë të veçantë kulturo-historike, shoqërore dhe ambientale. Ky kompleks është formuar me ndërtimin e Xhamisë së Gazi Mehmed Pashës, ku pastaj rreth saj janë ndërtuar edhe objekte tjera si ndërtesa e Lidhjes, medreseja, tyrbja, leximorja dhe objektet e banimit. Objektet e banimit janë të fokusuara kryesisht në pjesën jug-perëndimore të kompl ...
Konaku i Haki Spahiut
Konaki i Haki Spahiut Konaku i Haki Spahiut është pjesë përbërëse e kompleksit të familjes së Spahive, që ndodhet në pjesën perëndimore të qytetit të Pejës, në afërsi të Pehlivan Mejdanit. Në të kaluarën pos Konakut në kuadër të kompleksit të banimit ishin edhe disa ndërtesa përdhese. Konaku është ndërtuar në vitin 1908 dhe i takon variantit të shtëpive me qoshk. Është ndërtuar, nga familja e Spahive (vetëm deri në fazën e mbulimit me kulm pa punë zdruktharie). Më pas është blerë n ...
Konaku i Jashar Pashës
Konaku i Jashar Pashës Në bërthamën e vjetër të qytetit, në pjesën e zgjeruar të Çarshisë së gjatë në Pejë, gjendet Konaku dy katesh i Jashar Pashës ( sipas njehsimit të popullit ) apo P+1 sipas njehsimit zyrtar. Ky ndërtim si tërësi u realizua në gjysmën e dytë të shek. XIX. Sikundër shumë komplekse të ngjashme në qytetin e Pejës edhe Konaku i Jashar Pashës është një kompleks tipik banimi për familjet feudale, ku ndër të tjera ka edhe karakter fortifikues, apo mbrojtës. Fillimisht ndë ...
Konaku i Tahir Beut
Konaku i Tahir Beut i ndërtuar në vitin 1800 gjendet në Pejën e vjetër. Deri në vitin 1960 ishte në qendër të qytetit (ndërmjet objektit të komunës dhe postës), mirëpo më pas u dislokua në Sheshin “Haxhi Zeka”, për tu destinuar kohësisht më vonë për Muze etnografik. Konaku i Tahir Beut në gjendjen fillestare në kuadër të saj kishte muret rrethuese të oborrit, që ishin vazhdimësi e konceptit të mureve rrethuese të insulave në antikitet. Posedonte edhe hajatin e shtëpisë mesjetare, si h ...
Kroi i Binbashit
Kroi Binbashi gjendet në perëndim të zonës historike të Prizrenit, pranë Xhamisë “IljazKuka” dhe ndërtesës së Beledijes. Për kohën e ndërtimit dhe ndërtuesin e tij nuk posedojmë informata të sakta. Informatat që paraqiten në mbishkrimin e shkruar në gjuhën e vjetër osmane tregojnë për donacionin e bërë nga një person ushtarak (Binbashi) në vitin 1902 për restaurimin e kroit. Në bazë të kësaj informate edhe kroi njihet si Kroi Binbashi. Kroi prej kohës kur është ndërtuar e deri më sot shërben s ...
Kroi i Beledijës në Sheshin e Lidhjes
Prizreni është i njohur për numrin e konsiderueshëm të krojeve publike. Një ndër krojet më me famë në qytet është edhe Kroi i BELEDIJES. Emrin e ka marr nga vetë objekti i Kuvendit Komunal të Prizrenit, që u ndërtua gjatë periudhës osmane, në shekullin XIX. Kroi është ndërtuar në oborrin e Beledijes, siç quhet në gjuhën turke Kuvendi, gjatë shek. XIX. Kroi gjendej ndërmjet objektit të ,,Beledijes” dhe Xhamisë së Mustafë Pashës. Në këtë vend kroi e kreu funksionin e vet primar nga koha e ndërtimi ...
Kroi i Destan Kabashit
Kroi i Destan Kabashit gjendet në oborrin e shtëpisë së tij, në veri të zonës historike të Prizrenit. Në bazë të fletës poseduese origjinale, kroi është ndërtuar në vitin 1898, në të njëjtin vit kur është ndërtuar edhe shtëpia. Gjatë kohës kur është ndërtuar kroi ka shërbyer për nevojat e pronarëve të shtëpisë dhe gjatë ditës edhe për nevojat e banorëve të lagjes. Sot shfrytëzohet vetëm nga pronarët e shtëpisë. Ka një trajtim të veçantë në aspektin e formës, dimensioneve, teknikës së ndërtimit ...
Kroi i Esma Hanëmit në oborrin e Muzeut Arkeologjik
Kroi i gurit gjendet në oborrin e Muzeut Arkeologjik të Prizrenit. Vendndodhja e tanishme e tij nuk është ajo e kohës së ndërtimit. Në vitin 1975 kroi është zhvendosur nga rruga ”Fehmi Lladrovci” (ish “Çlirimi i Popullit”) për shkak të punimeve infrastrukturore. Për kohën e ndërtimit të kroit nuk posedojmë informata të sakta. Duke u bazuar në të dhënat gojore të trashëguara brez pas brezi ky krua njihej si Kroi i Esma Hanëmit, si donatore e ndërtimit të kroit. Bazuar në analogjinë me krojet e ...